Denken als een pro #116

Het stemmetje in ons hoofd kan onze grootste vriend zijn tijdens de wedstrijd. Deze kan ons motiveren, zelfvertrouwen geven en helpen met onze focus. Soms is dat stemmetje echter juist de reden dat we niet verder komen en vastlopen. Het zijn dan onze eigen gedachten die ons uit onze concentratie halen of ons de grond in praten. Bijvoorbeeld wanneer we een fout maken of zelfs voordat we überhaupt begonnen zijn met de wedstrijd. De echte wedstrijd speelt zich dan niet meer af op het veld of op de baan, maar in ons hoofd. Dit gaat niet alleen ten koste van onze prestaties, maar ook van ons plezier. De vraag rijst dan ook: hoe kunnen we meer grip krijgen op onze manier van denken?

Door: NL sportpsycholoog Manuel van de Wal

Taakgericht denken

Om grip te krijgen op onze zelfspraak in de sport is het goed om ons bewust te worden van onze doeloriëntatie. Doeloriëntatie is onze drijfveer voor de ontwikkeling en het tot uiting laten komen van onze vaardigheden in een prestatiecontext. De eerste dimensie die we onderscheiden binnen doeloriëntatie is een taak-oriëntatie vs een ego-oriëntatie.

• Taak (mastery)-oriëntatie houdt in dat je gericht bent op het aanleren van een vaardigheid en het maximale uit jezelf halen. Een voorbeeld van een gedachte vanuit deze oriëntatie is “Ik wil leren om slimmer positie te kiezen”.
• Ego (performance)-oriëntatie houdt in dat je gericht bent op beter zijn dan een ander. Plezier komt dan ook enkel voort uit resultaat in de vorm van winnen. Een voorbeeld van een ego-gedachte is “Ik ben tevreden wanneer ik de beste ben”.

Uit onderzoek is gebleken dat een dominante taak-oriëntatie geassocieerd is met meer doorzettingsvermogen, zelfvertrouwen en prestaties in de sport. Natuurlijk kan ook een concurrentiestrijd leuk zijn en je stimuleren om meer te geven. Echter, een dominante ego-oriëntatie kan ook een grote bron van prestatieverlies zijn. Als je voornamelijk gericht bent op beter zijn dan de ander kun je gas terug nemen wanneer je voor staat of het al vroeg opgeven wanneer je achter staat. Wanneer je echter het maximale uit jezelf wil halen ben je steeds bezig om je eigen grenzen te verleggen.

Alles draait toch om winnen?

De vraag is dus: wil je de beste versie van jezelf zijn of wil je vooral goed genoeg zijn? In het Engels kunnen we dit verschil duiden als Improving vs Proving. Het grootste nadeel van een dominante ego-oriëntatie is dat je er geen controle over hebt of je wel of niet de beste bent. Je bent hiervoor namelijk altijd afhankelijk van een ander. Waar je de meeste invloed op hebt is het stapsgewijs ontwikkelen van je eigen vaardigheden in de sport.

Er wordt vaak gezegd “allemaal leuk en aardig, maar in topsport draait het uiteindelijk toch om winnen”. Het is echter belangrijk om ervan bewust te zijn dat ontwikkeling leidt tot winnen. Winnen leidt niet per se tot ontwikkeling. Zoals Kobe Bryant het ooit verwoordde: “Het gaat niet om resultaten. Het gaat om het proces waardoor je die resultaten krijgt.” Dat is de weg van duurzaam presteren.

***  Opleiding & licentie mental trainer-coach 2024 ***

  3x zaterdag 18 mei, 25 mei en 8 juni 2024 – DOORN

Werk met de trainingsprincipes van de Drie Batterijen® methode

BEKIJK VIDEO [HIER] VAN OUD-DEELNEMERS

Klik HIER voor meer info over de opleiding!

Toenaderingsgericht denken

Een tweede dimensie binnen doeloriëntatie is een toenadering-oriëntatie vs een vermijding-oriëntatie.

• Bij een toenadering (approach)-oriëntatie ben je gericht op wat je wel-Gedachten die bij deze oriëntatie horen zijn bijvoorbeeld: “ik ga scoren” of “ik wil winnen”.
• Bij een vermijding (avoidance)-oriëntatie op wat je niet-Gedachten die bij deze oriëntatie horen zijn bijvoorbeeld: “Ik mag niet missen” of “Ik wil niet verliezen”.

Het blijkt dat toenaderingsgericht denken tot betere prestaties leidt. Wanneer je vermijdingsgericht denkt print je namelijk allerlei negatieve woorden in je hoofd. Niet verliezen, niet missen, geen fouten maken, niet gespannen zijn. Je gevoelskrachtbatterij raakt hierdoor ook leger en de kans dat het mis gaat wordt alleen maar groter.

Wanneer we denken “niet teveel naar links schieten” dan schieten we juist teveel naar links of we gaan overcompenseren naar rechts. Wanneer we denken “de bal niet in het net slaan” dan slaan we ‘m vaak juist wel in het net of we overcompenseren omhoog waardoor ie uit gaat. Praat dus tegen jezelf waarbij je je richt op datgene wat je wél wil dat er gebeurt.

Oplaadtip NL sportpsycholoog

Let komende tijd eens op je zelfspraak tijdens en rondom trainingen/wedstrijden. Schrijf deze gedachten eventueel op in een gedachtenschrift of in je logboek en evalueer deze gedachten. Zo kun je zelf onderzoeken waar er ruimte ligt voor winst in je manier van denken. Kijk waar het behulpzaam is om meer taakgerichte- en toenaderingsgerichte zelfspraak te gebruiken. Een NL sportpsycholoog kan je helpen om zelfspraak op een efficiëntere wijze in te zetten.

Vragen? Neem dan contact op met een sportpsycholoog bij jou in de buurt. Of bestel het boek Mindboxing – Het gevecht tussen je oren, geschreven door NL sportpsycholoog Jan Sleijfer en ga zelfstandig aan de slag met de Drie Batterijen methode. Boost your batteries!