De waarde van tegenslag #97

“I’ve grown most not from victories but from setbacks. If winning is God’s reward, then losing is how he teaches us” is een uitspraak van tennister Serena Williams. Een andere bekende uitspraak is “What doesn’t kill you makes you stronger”. Uitspraken als deze suggereren dat tegenslagen en moeilijke momenten ons veel kunnen leren. Maar hoe werkt de waarde van tegenslag?

 Door: NL sportpsycholoog Wies Stevens en Aleid Langen

Waarde van tegenslag? 

Sta eens stil bij de tegenslagen die je de afgelopen tijd hebt geleden. Denk bijvoorbeeld eens terug aan een moment dat je een blessure op liep, een belangrijke wedstrijd verloor, een belangrijke toets niet haalde of een afwijzing van een sollicitatie kreeg. Wat ervoer je toen? Grote kans dat je niet meteen dacht: ‘oh deze tegenslag gaat me zoveel sterker maken!’. Het voelt vaak juist als een stap achteruit, als iets wat je had willen voorkomen of snel wil vergeten. Maar toch zijn tegenslagen essentieel om te groeien. De theorie uit de Acceptance and Commitment Therapy (ACT) helpt ons uit te leggen wat de waarde van tegenslag is.

ACT en waarde van tegenslag

Binnen ACT worden tegenslagen gezien als een onvermijdelijk en normaal onderdeel van het leven. Iedereen krijgt vroeg of laat te maken met tegenslagen. In plaats van de pijn die we daarvan voelen te vermijden, wordt het aangemoedigd om deze pijn te erkennen. Dat kan je doen door stil te staan bij welke gevoelens, gedachtes en fysieke sensaties er allemaal zijn. Door nieuwsgierig te zijn naar deze onprettige ervaringen, kunnen er ook inzichten komen over wat jij belangrijk vindt in het leven.

Pijn maakt namelijk duidelijk dat er iets niet (meer) is, wat je wel zou willen hebben. Of juist dat er iets wél is wat je liever niet zou willen hebben. Dit gemis of verlangen kan je inzicht geven in wat voor jou belangrijk is in het leven en dus wat jouw waarden zijn. Waarden geven je leven richting en betekenis. Bij belangrijke dilemma’s in je leven, kunnen jouw waarden de doorslag geven voor welke keuze je maakt. Daarom is het erg handig als je weet wat jouw waarden zijn.

***  Meld je aan!  Opleiding & licentie mental trainer-coach ***

  20 mei, 27 mei en 10 juni 2023 – DOORN

Werk met de trainingsprincipes van de Drie Batterijen® methode

BEKIJK VIDEO [HIER] VAN OUD-DEELNEMERS

Klik HIER voor meer info over de opleiding!

Een voorbeeld

Een volleyballer raakt flink geblesseerd en mag de komende maanden niet trainen. Het is maar de vraag of hij ooit weer op zijn niveau kan spelen. Hij voelt flink veel fysieke pijn, maar ook pijn van het gemis van zijn vroegere leven en de angstige gedachtes over zijn toekomst. Door deze pijn komt hij erachter hoe belangrijk hij het vindt om fysiek actief te zijn voor zijn gezondheid, hoe veel plezier hij haalt uit het samen sporten met zijn teamgenoten en hoe veel energie en voldoening hij haalt uit het spelen voor publiek. Hieruit maken we dus op dat zijn waarden ‘gezondheid, verbinding/teamwork en erkenning’ zijn. En al die waarden ervaart hij in één klap niet meer.

Hoe kan je er nou voor zorgen dat je toch een betekenis vol leven kan blijven leven, ondanks het wegvallen van datgene dat zoveel waarden bevat?

Handelen naar je waarden

Als je je waarden weet, maar er voor je gevoel niet naar kan handelen, kan dat heel frustrerend zijn. Dit kan ervoor zorgen dat je bijvoorbeeld merkt dat je het plezier begint te verliezen in je sport of je carrière, of de motivatie verliest om te revalideren. Het goede nieuws is, dat een waarde zich in allerlei vormen kan uiten. Als je daar creatief in wordt, dan zul je zien dat je ook voldoening uit andere zaken kan gaan halen.

Probeer bijvoorbeeld eens verschillende activiteiten uit die jouw waarden weerspiegelen. In het eerdergenoemde voorbeeld van de geblesseerde sporter kan hij op zoek gaan naar andere vormen waarin zijn waarde “verbondenheid” tot uiting komt. Dat kan bijvoorbeeld door binnen je studie of werk samen te gaan werken met collega’s. Of door vrijwilligerswerk te starten waarbij je met anderen samenwerkt. Maar het kan ook veel kleiner; hij kan ook samen met een goede vriend gaan koken voor zijn vriendengroep. Of een weekendje weg organiseren. Wie weet krijgt hij daar zelfs nog erkenning voor, twee vliegen in één klap. Op die manier kan je dus ook jezelf opnieuw leren kennen en activiteiten ontdekken die jou blij maken.

Oplaadtips NL sportpsycholoog

Ontdek je waarde(n)! Het kan zijn dat je nog helemaal geen idee hebt wat je waarden zijn of hoe je hiernaar kan handelen. Het is namelijk niet noodzakelijk om er middels tegenslagen achter te komen, er zijn ook andere manieren. Met behulp van een NL sportpsycholoog kan je hier samen achter komen. Hier alvast een paar tips:

• Beeld jezelf in over 10 jaar. Je geeft een groot verjaardagsfeest en je partner, je beste vriend of een close familielid gaat speechen. Wat wil je dat diegene over jou zegt? Hoe wil jij als mens gezien worden?
• Beeld je jouw droomleven in, waarin je alles hebt wat je maar kan dromen. Misschien een mooi huis, de perfecte baan, fijne mensen om je heen. Hoe gedraag jij je dan?
• Onthoud dat een waarde blijvend is. Een waarde kan nooit behaald of afgevinkt worden (in tegenstelling tot een doel). De uitingsvorm kan weliswaar verschillen, maar het is nooit ‘af’.
• Waarden zijn helemaal van jou. Alleen jij kan beslissen wat belangrijk voor je is, en daarin is geen goed of fout.
• Wees creatief! Op het moment dat je jouw waarden in kaart hebt gebracht, onderzoek dan eens hoe je die waarden allemaal tot uiting kan laten komen. Je hoeft geen miljonair te zijn om vrijgevig te kunnen zijn. Met een glimlach naar je buurvrouw of wat kleingeld voor de straatmuzikant om de hoek kan je ook invulling aan die waarde geven. Hou het klein!

Wil jij beter leren omgaan met tegenslagen en het beste uit je (sport-)leven halen? Neem dan contact op met een NL sportpsycholoog®. Onze sportpsychologen verzorgen mentale trainingen voor individuele sporters en ook voor (top-)teams. In heel Nederland en wereldwijd ONLINE.

Aanrader: Bestel het hardcover boek Mindboxing – Het gevecht tussen je oren. Ook verkrijgbaar als Engelstalige e-book, waarmee je zelf 100 dagen aan de slag kunt met 76 oplaadtips en 24 filmpjes met denk-, voel- en doe-oefeningen. Meer informatie over omgaan met tegenslag lees je in een eerdere blog van NL sportpsycholoog Yannick: Tegenslag is een kans om beter te worden.