Gebruik je cognitieve flexibiliteit! #35
Het jaar 2020 stond te boek als veelbelovend sportjaar. Een sportzomer met eindelijk het Nederlands elftal weer in een eindtoernooi en de Olympische Spelen in Tokyo in het verschiet. Als Covid-19 geen roet in het eten had gegooid, had Nederland zich afgelopen week volledig oranje gekleurd en hadden we ‘onze jongens’ massaal door de poulewedstrijden van het EK2020 heen geschreeuwd. Die sportzomer lijkt echter verder weg dan ooit. In plaats daarvan zoeken we met elkaar onze weg in de ‘anderhalve-meter-samenleving’ en mogen we eindelijk weer beetje bij beetje naar school, het werk en de sportvelden. Wat een omschakeling! Heb jij hiervoor voldoende flexibiliteit?
Door NL sportpsycholoog Lauri Staats
Flexibiliteit bij constante veranderingen
De afgelopen maanden – en de maanden die nog komen gaan – doen nogal een beroep op onze cognitieve flexibiliteit. Met cognitieve flexibiliteit wordt bedoeld: hoe goed je in staat bent om je gedachten en gedrag snel en flexibel aan te kunnen passen aan een veranderende omgeving. En die veranderende omgeving is nogal actueel. Niet alleen voor de sporters die deze zomer naar Tokyo zouden vertrekken, maar voor iedereen!
Ineens heb je online les, vergader je via videoverbinding met collega’s of volg je je danslessen online in je slaapkamer in plaats van in de dansstudio. En dan – wanneer je misschien net een beetje gewend bent aan de nieuwe situatie – word je toch ineens weer (voor een paar uur) op school of je werk verwacht en mag je langzaamaan je trainingen weer oppakken. Iedere week lijkt wel anders!
Cognitieve flexibiliteit: Wat is dat?
Cognitieve flexibiliteit is een vaardigheid die zich naargelang de hersenrijping ontwikkelt vanaf de geboorte tot laat in de adolescentie. In de wetenschap gaat men ervan uit dat de hersenrijping ongeveer rond het 25e levensjaar is volbracht. Zelfs daarna blijft de cognitieve flexibiliteit veranderen. Gemiddeld gezien neemt de flexibiliteit wat af met het ouder worden.
Grofweg zijn er twee factoren die bijdragen aan de ontwikkeling van cognitieve flexibiliteit, namelijk:
- de ontwikkeling van de hersenen door de jaren heen, en
- de ervaringen waaraan we worden blootgesteld.
Iemand die veel heeft kunnen en moeten oefenen met flexibiliteit, zal hier op den duur beter in worden.
Twee voorbeelden tijdens het hardlopen
Dat oefenen met flexibiliteit komt geregeld voor. Onze dagen zitten vol met situaties waarin van ons gevraagd wordt flexibel te reageren. Stel je voor: je gaat iedere zaterdagochtend hardlopen. Altijd hetzelfde rondje. Op de zoveelste zaterdag vertrek je vol goede moed totdat ineens blijkt dat het fietspad waar je altijd overheen rent is afgesloten. Wat nu?
- Je buigt net wat eerder af, waardoor je rondje iets kleiner wordt en om dat te compenseren doe je later een blokje extra… > flexibel!
- Je weet niet hoe nu verder en stopt met rennen. Je voelt je boos of gefrustreerd dat het niet ging zoals je je had voorgesteld… > nog niet zo flexibel.
De situatie waarin we ons nu bevinden was door niemand voorzien. Veel plannen zijn in het water gelopen en ineens worden er hele andere dingen van ons verwacht, zoals ‘werk zoveel mogelijk thuis’. Hoe kan jij ervoor zorgen dat je cognitief flexibel met de situatie om kan (blijven) gaan in tijden van onzekerheid?
Oplaadtip van NL sportpsycholoog
De constant veranderende situatie waar we op dit moment te maken hebben, kan leiden tot behoorlijk wat frustratie, angst of verdriet. Het vraagt nogal wat van je om daar steeds maar weer flexibel mee om te gaan. Weet dat cognitieve flexibiliteit iets is wat je kan trainen door er mee bezig te zijn, er mee te oefenen. Ben je bewust van de bijkomende emoties, accepteer dat deze er zijn, maar probeer vervolgens in oplossingen te denken.
Mijn drie oplaadtips voor jou:
- Zie het als een uitdaging, niet als een bedreiging. Eigenlijk is de extreem veranderende wereld om ons heen een kans om te leren, een kans om je cognitieve flexibiliteit te trainen! Zie deze periode als een nieuwe ervaring. De uitspraak “Nieuwe week, nieuwe kansen” was misschien wel nooit eerder zo actueel. Lees ook blog #29 van mijn collega NL sportpsycholoog Lisa.
- Praat erover met anderen. Hoe gaan anderen met deze situatie om? Kan je trainer bijvoorbeeld meedenken in hoe je je thuistraining vormgeeft? Hoe doen jouw teamgenoten dat? Welke dingen doen je ouders of je vrienden om hun dagen effectief in te vullen? Bedenk samen oplossingen en leer van de ander!
- Bedenk waar je wèl invloed op hebt. Tevergeefs proberen iets te veranderen wat niet binnen jouw macht ligt, kan nogal frustrerend zijn. Misschien word je boos of verdrietig en dat is oké! Bekijk vervolgens waar je wèl zelf iets aan kan doen en maak daar een plannetje voor. Dat geeft energie!
Als je het gevoel hebt dat je hier hulp bij kan gebruiken, aarzel dan niet om contact op te nemen met NL sportpsycholoog. Je kunt ook eerst vrijblijvend de Drie Batterijen® test op de website invullen. En direct jouw resultaat bekijken. Of probeer gratis de Drie Batterijen® app uit.
